زایمان طبیعی بدون درد با گاز تسکین درد انتونوکس

زایمان طبیعی بدون درد با گاز انتونوکس انجام زایمان کاملاً طبیعی ولی با کمترین درد است. در این نوع زایمان پزشک و ماما با استفاده از روش‌های مختلفی سعی می‌کنند درد زایمان طبیعی را برای مادر تا حد قابل تحملی کاهش دهند به‌گونه‌ای که او بتواند به‌راحتی و با کمترین درد و رنج نوزاد خود را به دنیا آورد. راههای زیادی برای کاهش درد زایمان وجود دارد که یکی از بهترین و رایج‌ترین روش‌ها استفاده از گاز تسکین درد انتونوکس (DarmanoX (Entonox است. انتونوکس مخلوط 50 درصد گاز اکسیژن و نیتروس اکساید بوده و از طریق ماسک به مادر تجویز می‌شود. هنگامی که او طی مراحل زایمانی انقباص رحم را به‌صورت درد حس می‌کند، ماسک مخصوصی را روی صورت خود گذاشته و نفس عمیق می‌کشد. گاز وارد ریه‌ها و سپس مغز شده و در آنجا با تأثیر بر مراکز درد باعث کاهش احساس درد می‌شود. بدین ترتیب نه تنها درد زایمان از ببین می‌رود، بلکه مادر در یک حالت رویاگونه و شبیه خواب زایمان می‌نماید.

مقایسه زایمان طبیعی و سزارین

درد زایمان دردی جسمانی است که فرایند فیزیولوژیک به حساب می‌آید که اغلب خانم‌ها برای رهایی از این درد، سزارین انتخابی را جایگزین زایمان طبیعی می‌کنند در حالی که فقط ۱۵ درصد از زایمان‌ها نیاز به سزارین دارد و آن هم فقط در مواردی که سلامت مادر یا جنین یا هر دو در معرض خطر است، به عنوان روش نجات بخش استفاده می‌شود. این روزها با زیاد شدن سزارین به رغم همه عوارضی که به دنبال دارد، اغلب خانم‌ها تنها برای رهایی از درد زایمان، این روش را به‌صورت انتخابی جایگزین زایمان طبیعی می‌کنند. اما انتخاب سومی نیز وجود دارد: زایمان طبیعی بدون درد. در اغلب کشورهای پیشرفته آمریکایی و اروپایی بیش از ۳ دهه است که به دلیل خطر بی هوشی، جراحی و عوارض عمل سزارین، روش زایمان بدون درد متداول شده است. در واقع پزشکان و متخصصان معتقدند با فن‌های جدید و بدون عوارضی که برای انجام زایمان بدون درد در اختیار است، دیگر هیچ خانم بارداری نباید هنگام زایمان درد شدید آن را متحمل شود. این روش همچنین از افزایش تعداد سزارین‌هایی که به دلیل ترس از درد زایمان انجام می‌شوند به تعداد چشمگیری کاهش داده است.

عوارض سزارین

به طور کلی سزارین که در واقع درمانی برای زایمان‌های مشکل و خطرآفرین محسوب می‌شود، امروزه به علل مختلف در جوامع گوناگون و بویژه در شهرها رواج زیادی یافته است. دوره درد و ناتوانی طولانی مدت مادران، عوارض داروهای بیهوشی در نوزادان این مادران و نیز امکان پارگی رحم در زایمان‌های بعدی از معایب سزارین به شمار می‌آیند. از سوی دیگر پزشکان معتقدند سزارین تنها در موارد عدم امکان انجام زایمان طبیعی یا مواردی که سلامت و زندگی مادر، جنین و یا هر دوی آنها در خطر است به عنوان روش زایمان نجات بخش مورد استفاده است.
سزارین عوارضی دارد که زایمان طبیعی ندارد از آن جمله عفونت لگنی پس از سزارین تقریباً ۳۰ برابر بیش از زایمان طبیعی است و شخصی که یک بار سزارین شده باشد، به احتمال زیاد دیگر قادر به زایمان طبیعی نخواهد بود و باید عمل جراحی مجددی را متحمل شود. به همه این‌ها باید هزینه‌های سنگین سزارین را نیز اضافه کرد. متخصصان زنان و زایمان معتقدند، خطر زایمان سزارین بسیار بیشتر از زایمان طبیعی است و از این رو سزارین نباید اولین انتخاب باشد، مگر به تشخیص پزشک متخصص. هم اکنون در کشورهای پیشرفته نیز روز به روز از میزان سزارین‌ها کاسته و روش زایمان طبیعی با شیوه زایمان بدون درد جایگزین آن شده است.

معجزه‌ای به نام گاز تسکین درد انتونوکس (DarmanoX (Entonox

یکی از بهترین، رایج‌ترین و در عین حال در دسترس ترین روش‌ها در زایمان بدون درد بخصوص در ایران استفاده از گاز تسکین درد انتونوکس است. برای اولین بار در سال 1881 یک پزشک لهستانی که در روسیه کار می‌کرد مطالعاتی بر روی گاز نیتروس اکساید (N2O) با غلظت 80 درصد را شروع نمود و نشان داد که استفاده از این گاز در کاهش درد و یا بی‌دردی، روش مؤثر و بی‌خطری است. در سال 1963 پزشکان انگلیسی مخلوط گازی از نیتروس اکساید و اکسیژن به نسبت مساوی را تهیه کردند و نام آن را گاز انتونوکس نهادند و در انجام زایمان طبیعی بدون درد با گاز انتونوکس مورد استفاده قرار دادند. از همان ابتدای تولید، انتونوکس به ایران نیز راه یافت و دکتر جهانشاه صالح متخصص زنان و زایمان در بیمارستان مادر تهران جهت زایمان (سال 1339) از آن استفاده می‌کرد. امروزه این گاز در کشورهای آمریکا، کانادا، انگلیس، آفریقای جنوبی، استرالیا و ایران تولید می‌شود.

انتونوکس (DarmanoX (Entonox

انتونوکس گازی بی‌رنگ و بی‌بو و شامل ۵۰ درصد گاز اکسیژن و ۵۰ درصد گاز است. خاصیت ضد درد آن مربوط به جزء نیتروس اکساید آن است و غلظت بالای اکسیژن در آن باعث بهبود اکسیژن گیری بافتی می‌شود. 15 ثانیه پس از استنشاق، گاز نیتروس اکساید وارد مغز و نخاع می‌شود و 30 ثانیه بعد از استنشاق از طریق تضعیف مراکز مغزی و افزایش آندروفینها باعث بی دردی، آرامش، عدم توجه به محیط اطراف و تا حدی سرخوشی در فرد می‌شود و تا 45 ثانیه پس از استنشاق اثر آن به حداکثر می‌رسد و پس از قطع گاز سریع اثراتش حذف می‌شود. این گاز در سیلندری در اتاق زایمان قرار می‌گیرد و به وسیله لوله‌ای به ماسک جلوی دهان و بینی متصل می‌شود. این روش بیشتر در پایان مرحله اول زایمان یعنی وقتی که انقباضات شدید و سریع شده‌اند، به کار می‌رود. در مرحله دوم زایمان (یعنی وقتی که با زور زدن نوزاد به بیرون رانده می‌شود) مادر باید در ابتدای هر انقباض کمی گاز انتونوکس دریافت کرده و سپس بر خروج نوزاد خود تمرکز کند.
انتونوکس توسط ماسکی با یک دریچه دوراهی که بتوان دم و بازدم را از طریق آن انجام داد، استفاده می‌شود. به محض شروع احساس درد و انقباض باید ماسک جلوی دهان بیمار گذاشته شده و از طریق آن یک تنفس عمیق انجام گیرد. بعد از چند ثانیه گاز در خون به بالاترین میزان خود می‌رسد و این درد را تسکین می‌دهد. وقتی که گاز شروع به ایجاد احساس سبکی سر می‌کند، عضلات شل شده و دستهای مادر خود به خود از روی ماسک صورت پایین می افتد و دیگر گاز استنشاق نخواهد شد. در پایان انقباض دیگر اثر گاز از بین رفته و مادر به حال عادی برمی گردد.

مزایای زایمان طبیعی بدون درد با گاز انتونوکس (DarmanoX (Entonox:

1-انتونوکس به‌ طور متوسط درد ناشی از انقباضات رحم طی زایمان را به میزان 50% کاهش می‌دهد.
2- انتونوکس خیلی سریع و پس از چند ثانیه تاثیر دارد.
3-با قطع تجویز آثار انتونوکس به سرعت ناپدید می‌گردد.
4- اثر سوئی روی سلامتی نوزادان حاصل از زایمان بدون درد ندارد.
5- عوارض جدی بر روی مادر در طی زایمان طبیعی نداشته و آنچه پس از استنشاق انتونوکس بروز می‌نماید بیشتر اثرات ناخواسته و گذرا محسوب می‌گردد (مثل گیجی، خواب آلودگی، خشکی دهان، احساس کرختی در دست‌ها و ...) که به نسبت اثر تسکین دردی انتونوکس قابل تحمل و قابل قبول است.
6-عارضه تنفسی ندارد.
7-واکنش آلرژیک ندارد و با سایر داروها تداخل ندارد.
8-کاربرد انتونوکس آسان و حتی قابل استفاده توسط خود بیمار است.
9-انتونوکس به‌ راحتی در بازار ایران قابل دستیابی است.

نکات زایمان طبیعی بدون درد با گاز انتونوکس

قبل از شروع درد (انقباض رحم) یا بلافاصله هنگام شروع درد باید استنشاق گاز را آغاز نمود و تا چندین ثانیه پس از اتمام انقباض رحم ادامه داد.
تنفس‌ها باید عمیق و آهسته باشد.
به منظور جلوگیری از کاهش سطح هوشیاری این گاز باید به صورت خود اداره استنشاق شود بدین معنی که ماسک باید در دست خود زائو قرار گیرد و او با توجه به شدت درد از این گاز استنشاق کند و در فواصلی که درد وجود ندارد از هوای محیط تنفس کند.

سایر مسکن‌ها و مخدرهای مورد استفاده در زایمان طبیعی

باربیتورات‌ها

استفاده از این مسکن در فاز نهفته زایمانی که درد وجود ندارد مؤثر خواهد بود ولی برای مادر و جنین عوارض قلبی و عروقی به دنبال خواهد داشت.

پرومتازین

پرومتازین در کاهش درد و اضطراب بسیار مفید می‌باشد ولی دیگر مشتقات آن به دلیل اثر بلوک کنندگی آلفاآدرنرژیک و ایجاد هیپوتانسون کمتر استفاده می‌شود.

نیزودیازپینها

(دیازپام، لورازپام، میدازولام) همگی در تسکین درد زایمان طبیعی به کار می‌روند ولی در دوزهای بالاتر باعث خواب آلودگی و اختلال در تغذیه نوزاد خواهد شد.

مپریدین

پتیدین و دمورول نامهای دیگر این مسکن می‌باشند یکی از شایع‌ترین مخدرهایی است که برای درد زایمان استفاده می‌شود طول اثر آن 3 تا 4 ساعت می‌باشد و اثرات جانبی این دارو روی نوزاد بسته به دوز آن و فاصله تجویز تا تولد نوزاد می‌باشد.

فنتانیل

به سرعت ازجفت عبور کرده و کاهش مختصری در ضربان قلب جنین ایجاد می‌کند شایع‌ترین اثر پس از تزریق فنتانیل خارش می‌باشد.

مورفین

به خاطر شروع اثر کند و حساسیت بیشتر مراکز تنفسی امروزه از آن در دردهای زایمانی استفاده نمی‌شود.

فالبوفین

به سرعت از جفت عبور کرده و باعث ایجاد فرم سینوزوئیدال ضربان قلب جنین می‌شود.

بی حسی نخاعی

اگر سوزن اپیدورال از محوطه مخصوص تزریق این دارو رد شود، پس از بیرون آوردن لوله، مقداری مایع مغزی- نخاعی از محل ورود لوله به بیرون ترشح خواهد کرد. این مایع، نقش ضربه‌گیر و محافظت کننده را برای مغز دارد و خروج حتی مقدار اندکی از آن نیز می‌تواند منجر به بروز سردرد شدید شود. هماتوم اپیدورال عفونت اپیدورال مننژیت، بروز آبسه همگی از موارد دیگر آسیب عصبی هستند.

ویدیو آموزشی زایمان طبیعی بدون درد با گاز انتونوکس

LIVOPAN - Medicinal Nitrous Oxide/Oxygen Mixture - DarmanoX

جهت اطلاعات بیشتر با کارشناسان شرکت درمان گاز تماس حاصل فرمایید.